بازآفرینی ساختار محلات مسکونی باارزش اجتماعی از طریق تحلیل ریخت شناسانه طراحی شهری سنتی ایران- نمونه مورد مطالعه: محله مسکونی امامزاده صالح تجریش

محله های سنتی ایران، بستر ظهور و بروز تعاملات اجتماعی در سطوح مختلف بودند. اما امروزه با غالب شدن کمیت بر کیفیت، ساختار محلههای سنتی دگرگون گردیده و بر اثر این تغییرات، زندگی جمعی و ارزشهای اجتماعی در محلهها رو به افول نهاده است. رویکردهای نوین طراحی شهری بر حفظ و تقویت ویژگیهای محلههای سنتی و یا بهرهگیری از خصوصیات مختلف آنها در راستای بازآفرینی محلههای شهری تأکید فراوان دارد. در این پژوهش تلاش شده تا طراحی، با توجه به الگوها و اصول برآمده از طراحی شهری سنتی ایران که بیشک بر ارزشهای اجتماعی مکان نیز تأکید ویژهای دارد صورت گیرد. بدین منظور از روش توصیفی - تحلیلی جهت تحلیل محتوای کمی و کیفی و بازشناسی ساختار محله های قدیمی استفاده شده است. همچنین در روند انجام مطالعات روشی تفسیری – تاریخی به کار گرفته شده تا مبانی نظری و ادبیات موضوع تهیه و تدقیق گردد. در ادامه با استفاده از نتایج بهدست آمده در مطالعات نظری از یکسو و شناخت و تحلیل محدوده طرح (محله مسکونی امامزاده صالح تجریش) از سوی دیگر، بیانیه چشمانداز طرح تدوین گردید. در گام بعد اهداف کلان، اهداف خرد، راهبردها و سیاستهای طراحی به عنوان احکام موثر بر گزینههای پیشنهادی آمده است. در ادامه، گزینه بهینه طراحی با تأکید بر پیوند متقابل میان ارزشهای اجتماعی و کالبدی مکان بسط و گسترش یافته است. هدف و محصول این رساله باز آفرینی ساختار اصلی محله مسکونی امامزاده صالح تجریش است. این ساختار نوعی استخوانبندی اجتماعی- کالبدی است که در یک رشته فضایی همپیوند متشکل از محورها و کانونها بروز یافته و در صورت بازآفرینی میتواند منجر به تقویت رابطه و تأثیر متقابل میان ارزشهای کالبدی و اجتماعی محله گردد. در این راستا شناخت ابعاد پنهان طراحی که همان نیروها و هستههای اجتماعی محله هستند و بهرهگیری از مشارکت آنان از اهمیت بسزایی برخوردار است. به عبارت دیگر میتوان گفت که بهبود ساختار فضایی محله تنها در شرایطی حاصل میگردد که توجه به ابعاد اجتماعی و هویتی در کنار ابعاد کالبدی و فیزیکی از یکسو و بهرهگیری از نیروهای تعاملی ناشی از پتانسیلهای اجتماعیِ مکان از سوی دیگر مورد توجه قرار گیرد.